Hikûmeta Herêma Kurdistanê daxwaz ji hikûmeta federal kir, ku mafên darayî yên Herêma Kurdistanê li gorî hejmarên ku di tabloyên bûdceyê de hatine destnîşankirin, bide.
Hukumeta herêma Kurdistanê di serokatiya serokwezîr Mesrûr Barzanî û bi amadebûna cîgirê serokwezîr Qubat Talabanî kom bû.Piştî Kombunê hukumetê di derbarê naveroka civînê de daxûyaniyek ragihand.
Daxûyaniya Huykumeta Herêma Kurdistanê:
- Divê Bexda mafên mehane yên darayî yên Herêma Kurdistanê li gorî bûdceya 1 trîlyon û 375 milyar dînar ji Herêma Kurdistanê re bişîne ku 906 milyar dînar ji bo mûçeyan hatiye terxankirin, da ku Hikûmeta Herêma Kurdistanê mûçeyan bide.
- Encumena Wezîran sersaxî ji malbatên şehîdên bûyerên Kerkûkê re xwest û tundiya ku li Kerkûkê li dijî welatiyên sivîl tê kirin bi tundî şermezar kir.
Di destpêka hevdîtinê de Serokwezîr li ser navê civata wezîran hevxemiya xwe pêşkêşî malbatên şehîdên bûyerên vê dawiyê yên Kerkûkê kir û hêviya başbûna bilez ji birîndaran re xwest. Di heman demê de civata wezîran bi tundî tundûtîjiyên li dijî welatiyên sivîl ên Kerkûkê şermezar kir ku bi awayekî aştiyane li dijî zilm û zordariya li ser welatiyên Kurd li Kerkûkê xwepêşandan kirin, lê mixabin bi gulebaran û rijandina xwînê hatin bersivandin.
Civata wezîran daxwaz ji hikûmeta federal û aliyên peywendîdar dike ku, di zûtirîn dem de rêkarên yasayî li hember wan kesên ku çek bikar anîne bo rûbirûbûna xwepêşanderan û bûne sedema şehîdbûna xelkê sivîl li Kerkûkê, werbigirin û radestî dadgehê bên kirin.
Piştre pêşhatên dawî yên di warê cîbicîkirina yasaya bûdceya federalî ya sala 2023an de hatin gotûbêjkirin û piştre jî encamên şanda danûstandinan a Herêma Kurdistanê di civîna dawî ya şanda hikûmeta federalî ya li Bexdayê de hatin gotûbêjkirin.
Serokwezîr li ser navê civata wezîran spasiya şanda hikûmeta Herêma Kurdistanê kir ku bi baştirîn şêwe û bi dane û zanyariyên berfereh li ser bingeha belgeyên destûrî û yasayî berevaniyê li maf û mafên darayî yên Herêma Kurdistanê kirine. Tekez jî kir ku Hikûmeta Herêma Kurdistanê xwe berpirs dibîne li hember hemû hewlên pêwîst bo dabînkirina mûçe û mafên herêmê, ku cihê mixabiniyê ye û ji ber nedana mûçeyan ji aliyê Bexdayê ve, du mehên federalî hatine paşxistin. di çarçoveya Qanûna Budçeyê û Destûra Bingehîn de pêk tê.
Civata wezîran tekezî li ser wê yekê kir ku li hember erkên herêmê, divê hemû mafên darayî bên dayîn, li gorî tabloyên bûdceya Iraqê ya sala 2023an 16 trîlyon û 498 milyar dînar e, ku mehane 1 trîlyon û 375 milyar dînar e. Wezîran di civîna xwe ya 2023/9/3 li derveyî maseyên bûdce û mafan de, biryar dan ku tenê 500 milyar dînar wek deyn di mehên Îlon, Cotmeh û Sermawezê de xerc bikin, lê piştî Hezîranê ti mûçeyek ji bo mûçeyan nehatiye dayîn. Tîrmeh û Tebaxê. Eve di demekê de ye ku bi cîbicîkirina yasaya bûdceya Iraqê di 2023/6/25ê de, Herêma Kurdistanê erkên xwe yên li gor yasaya bûdceyê cîbicî kiriye.
Li gor van rastiyan, civata wezîrên Îraqê daxwazê ji civata wezîrên Îraqê dike ku, pêdaçûnê li biryara xwe bike û mafên darayî yên herêmê bi jimarên di tabloyên bûdceyê de, bi taybetî mûçeyên 906 milyar dînar bide. Divê mûçeyên Herêma Kurdistanê li gorî heman pîvanan bê dayîn û bi awayekî cuda û nedadperwerî neyê kirin, lê li gorî destûr û prensîpa wekheviyê ji bo cîbicîkirina yasayan bê kirin.
Di heman demê de civata wezîran daxwaz ji hêz û aliyên siyasî yên deverê dike ku di parastina maf, desthilat û mafên destûrî yên deverê de yekdeng bin. Ji bo vê yekê jî pêşniyar hat kirin ku civînek berfireh a hêz û aliyên siyasî yên herêmê ji bo eşkerekirina rastiyan bê lidarxistin. Civata wezîran her wiha daxwaz ji hêz û aliyên sereke yên siyasî yên ku hikûmeta Iraqê pêk tînin, mafên herêmê yên ku di tabloyên bûdceyê de hatiye diyarkirin, xerc bikin û bernameya wezîran û rêkeftinên siyasî ji bo pêkanîna hikûmetê bi cih bînin.
Encumena Wezîran herwiha daxwaz ji civaka navdewletî jî dike ku piştevaniya Herêma Kurdistanê bike ji bo bidestxistina mafên destûrî û mafên darayî li gorî destûr û rêkeftinan û rê nede mafên gelê Kurd bi awayekî ne rast bê binpêkirin.
