6'ê Gulan

6’ê Gulan

Di sala 680’an û di rojekî wekê îroyê de  Muaviye (Damezrênerê Xenedana Emewiyan) mir.

Muawiye

Muawiye I (bi erebî: معاوية بن أبي سفيان, Muawiye îbn Ebû Sufyan), (603 li Mekke; 6’ê Gulana 680 li Şam) xelîfeyî Ûmeyyeyan herî pêşin (661-680) û demezrênere wê xanêdanitîye bû.

Parzgêritîya Sûrî (639-661)

Muawiye bin Ebû Sufyan di 603an de wek endamekî Umeyeyan li Mekke hatiye dinê. Bavê xwe Ebû Sufyan demên pêşin yek pêşengê hemberên Mihemed pexember bû, lê ji pê re derbaza misilmanîye bû. Muawiye jî ji pê 630an de derbaza misilmanîye bû re, bû yek peyayên girîngên Mihemed pexember. Ew yek ji endamên artêşê Sûrî di 639an de dagir kirî bû û ji alîya Xelîfeye wê demê Umar bin el-Xetab wek parezgêrê wir da zanîn. Li wir wî bi Bîzansê re têkoşîn kir û di 663an de xakên hundurên Anatoliya heta nêzî Stenbol dagir kirin.

Ji pe xelîfe Usman bin Effan 656an de hat kuştin re Hz. Elî derbaza xelifetîye bû, lê Muawiye got ku heta ku kujterê Usman nedîtin ez Hz. Elî wek Xelîfe nasnekim. Ew pêk anî jî wan serîlêdana kîzir. Di wê bûyerê de jî kîzirê Hz. Elî destê Muawiye zexm kir. Pişt Hz. Elî hat kuştin re (661) wî xwe wek xelîfe da zanîn.

Xelifetîya Muawiye (661-680)

Muawiye derbaza xelifetîye bû şunda şuna xanêdana Umeyye di kargerê de zexm kir û lawê Elî Hesen bin Elî ji xelifetîye waz hat. Wî paytext ji Medîne de bira Şam e. Di dema Muawiye de xelifetî hat çerxa mîratîye kirin û xelîfetî derbaza lawên xelîfeyî dawî dibû. Herweha kênge di 669an Muawiye mir Yezîd I derbaza şûna wî bû.

Di dema Muawiye de belavbûna îslam dewam kir. Di dema wî de Uqbe bin Nefî Îslam bira Maxrêb û dagir kirina Îranê jî dewam kir. Dîsa di dema Muawiye de Konstantinopolis di (668-669 û (674-678) ande du caran hat dagir kirin, lê ew herdu jî bê serkeftî dawî bûn.

Muawiye di 6’ê Gulana 680an de li Şamê mir.