Roman: Min dît û nabêjim

Ewe Semsur û navçe Beheştî, Gûndê Dîkîlîtaş û Şenîkçî. Ji Semsur 52 (83)km, ji navçeyê 30 (38)km ‘e dûre. Ligor, 1997’e 578 mirov hebûne. Liser wextê çûyî ti agahdarî nîne. Ligorî 2018 482 şexis, li deşta sê çava Başurê wêye. Çanda ax û xwedî kirine heywane heye. Kevirê qebra ên kevin û şikeft hene. Pembû garis, genim, ceh, Nîsk, tirî zebeş, petîx têne çandin. Şekê avê hene.

..Gûndê şenikcî ji bajêr 27 km, ji qezê 22 km dûre. Çanda ax û heywane xwedî dikin. Havîne germ, zivîstane sare, Ligorî 2019 ‘e 120 kes hebûne. Bajarê rengîne Semsur û Beheştî, Gûndê kevnar çarrêk (Dörtyol ). 2000’de 380 kes, ji welayetê 45 km, ji navçeyê 27 km dûre. Ligor 2018’e 328 mirov hebûne. Li deşta sê çav ava bûye. Bejî, avî çandin heye. Xwedî kirine heywane. Genim, garis hwd têne çandin.
..Gûndê Cencere (Eğer).2018’de 661, dikevê Bakur, karmend, çand û heywane xwedî dikin, sosyal û hwd àlîkàr pêk tê. Ligorî 2000’e 842 mirov hebûne. Ji bajêr 58 km, ji navçeyê 13 km dûre, Ligorî 2007 ‘de 716 mirov hebûne. Xetê zordar û reş tim liser proje dane meşandin. .Mîne qesra li deştê, Semsur, Beheştî û Gûndê Geçit, ligorì 2007 hejmar, 1095 ‘e. Ji bajarê mezin 76 km, ji navçeyê 30 km dûre.
..Gûmûş, ligorî 1997,296 kes hebûne. Ji welayetê 32 km, ji qezê 27 km ‘e dûre. Çanda ax û xwedî kirine heywane dibê. Ligorî 2019’e 60 mirov hebûne.

..Jibon zordarîye tim liser şer pêk bûne. Bajarê xwedî dîrok, Semsure, navçeye kevnar û Gûndê Başurbirh (güneykaş), ji wîlayetê 45,ji qezê 19 km ‘e dûre. Di 2000’de 212 mirov hebûne. 2013’de 100, 2018’de 132 şexis hebûne. Dikevê rojava, çanda ax û xwedî kirine heywane pêk tê. Xebatkàre demkî hene, Cîh, genim, fêkî têne çandin, li herême daristanîye navê kevin Gelbulasin, mîne navê qarmylassos ‘e.
..Gûndê Îzollu (Güzelyurt )2000’de 1006 mirov, 2007’de 1208 mirov , 2018’de 744 mirov hebûne. Dikevê millê Başur, çanda ax û heywane xwedî dikin, ên dervî welat âlîkàr dibin fistiq, tirî û çanda avî û bejî dibê. Her tim xetê zorda û reş proje liser pêk anîne.Warê hêja û xwedî Gelê bi rûmet. Semsur Beheştî, Gûndê HecîXelîl û Gûndê Tilek (Harmanardı ). Ligor 2000 ‘e 1374 mirov, ji bajêr 70 km, ji qezê 26 km ‘e dûre. 1997’de 1455 mirov hebûne, 2018’de 530 mirov mane. Li millê Başure. Çanda axê û bi xwedî kirine heywane debare xwe dikinErdê avîne, pembu, garis hwd di çênin. Qebrê kevir hene, 1928’de bi nav kirine weke HecîXelîl .

..Gûndê Tilek, di 2000’de 228 mirov hebûne. Ji welayetê 40 km, ji navçeyê 5 km ‘e dúre. 2007’de 228 mirov hebûne, 2018’de 92 kes mane. Dikevê millê Bakur. Ava çormuk şîfa didê, debarî çandin û xwedî kirine heywaneye. Hêzê zordar û xeta reş tim zordarî kirine. Bajarê hêja, navçeye dilşewat, Gúndê Kurd’a. Semsur, Beheştî, Hasana, (şêxan),Qaragûçeç. 2000’de 519, ji welayetê 70 km, ji qezê 25 km’e dûre Hasana. 2007 ‘de 600,2018’de 387 mirov hebûne. Li Bakurê deşta Keysun’e. Çanda ax, xwedîkirine heywane pêk tê , ax avîye nav 1928’de danîne, weke Hasana. Qaragûçeç, 2018’de 77301 mirov hebûne. 1950 de li serdora kelehê búye. Xetê zordar û reş tim zordarî kirine. Warê kevnare. Semsur, Beheştî, qara’ye , margoze, Gûndê qara’ye ligor 2007 , 244 şexis hebûne. 2010’de 217, ji bajêr 85 km, ji navçeyê 45 km ‘e dûre. 2019 de 243 mirov mane. Navê Kevin kerkân’e. 1928 de nav hatîye gûhertin…Gûndê qarga, 2000’de 336 mirov hebûne. Ji welayetê 80 km, ji qezê 35 km’e dûre …Kesecik, ewe margoze. 2000’de 1498 mirov hebûne. 2011 ‘de 1800 mane ji bajêr 40 km, ji navçeyê 27 km dûre. Dîroke wî 400 sale. Gelek penaber anîne wêdê, mîne ji Raqqa. Havîne germe, çêle sar û şilîye. Tûtin, genim hwd têne çandin, Bostan pirin, li herêmê xetê zordar û reş tim zordarî kirine. Bajarê xemdar, navçeye evîndar, Gûndê dildar, Semsur , Beheştî, Gûndê Soqî (kızılkaya,ligorî 2000 sal hejmar 452 şexis hebûne. Ji welayetê 80 km, ji navçeyê 35 km ‘e dûre. Ji Hecîxelîl cuda bûye. Sê (3)serdor çîyane. Xwedî deşteke maldara, çanda serdorê liser bandor kirîye. Çîyayê Zag û zekterî cîranin. Zivîstane sare, Gûndê sokî Hamî îmo, Hecîxelîl cîranin. Debarî çandine ax û xwedî kirîye heywaneye, nav ji kûder tê ne dîyare, 2019’de hejmar 258 ‘in, nav 1928’de dane gúhertin.

..Kanîye sor (kızılpınar ), 2000’de 141 mirov hebûne, Gel rengîne ahlîtî bi hêze, nezî çîyayê başurê rojhelate, befr gelekî dibarê, 90 roj buz digrê, çanda ax û xwedî kirine heywane debar dibin. Ligor 2019’e 62 mirov jîyan dikin. Xetê zordar û reş tim liser proje dane meşandin. Mîne xezale bê deng bi hêvîye, ewe Semsûr, Beheştî, Gûndê oren û Serkânî (Pınarbaşı ). Oren ji welayetê 89 km dûre. Wextê çandinê û dahevandinê yek bîryare. Texrîben 80 malbat 400-456 mirov jîyan dikin.Ligorî 2019’de 456 kes hebûne.Gûndê kânîser (pınarbaşi )2000′ de 466 şexis bûne. 2007’de 350 mirov hebûne. Ji Semsûr 70 km, ji Beheştî’yê 25 km ‘e dûre. 1928 ‘de suvartî hevêdî 40 malbat Koçer bi cîh bûne. Her wext xetê dagirger û reş liser proje dane meşandin. .Semsûr, Brheştî, Gûndê Hamzîyan (oyalı )Nav ji navê Hamza axa tê. 2000’de 455 mirov hebûne, ji welayetê 51 km, ji navçeyê 6 km’e dûre. Çanda axê û xwedî kirine heywane li pêşe. 1946 ‘de Nav kirine oyalı. Tirîyê wê hatine debarîyê ye. Havîne germ, zivîstane sare befr xweş tê.

..Gûndê oyrat, ligorî 2000’e 2219 mirov jîyan dikin. Ji bajarê mezin, 55 km, ji navçeyê 10 km’e dûre
2019’de 1441 mirov mane. Dikevê deşta qeysin Bakurê wê. Ava kirine xanîye, Turîzm, xebatkàrîye demkî debarî dibê. Çanda ax, xwedî kirine heywane heye, avî û bejî ax tê çandin çemê aş dîrokîye. Xetê zordar her wext zordarî kirine. Semsûre, Navçeye Beheştî, Gûndê Hemrntîl û Gûndê sayvîran (saxveren ). Hementîl ji dewra Roma navê girekî ye. Piştre li gûnd kirine. 31/07/1970’de nav kirine sarıqaya. Bi gelek bún bi Kurdî di peyivin. Neslê nû ziman pêk naênin. Ji Semsûr 40 km, ji qezê 32 km dûre. Li deşteke girîng ava bûye, fêkî û çand maldare, ligorî 2000’e 2113 mirov hebúne.
..Gûndê sayvîran (saxveren), 2012’de 3153 mirov hebúne, ji bajêr 50 km, ji Beheştîyê 42 km dûre, 2018’de 3500 mirov bûne, 1997’de 1130 bûne. Hetanî 1928-1914 nav saxveren búye Gûndê Kurd û ên ava kirine ji Ruhayê û ji Bedlîsê hatine.

Xetê dagirger û xeta reş tim zordarî pêk anîne. Ew Semsûr, Beheştî û gûndê Terbîzek û gûndê Kottere. Terbîzek ligorî 2000’e 523 kes, 2007 ‘de 679 mirov hebûne. Ji Semsûr 37 km, ji Beheştîyê 8 km dûre. Heta 1928’e Terbîzek’e, (Erm tarbisag )piştre nav gûhertine xistine Taşlıyazi, gûndê Kurdeye û ji wanê jî hatine.
..Gûndê Kottere, ligorî 2000’e hejmar 650’ye. Jî welayetê 70 km, ji navçeyê 25 km’e dûre. Dîroke wî girînge. Zivîstane sare, debarî çanda ax û heywanin. Ligore 2019 ‘e 341 kesin. Li Bakurê deşta sê çave. Debarî çandine ax û heywanin. Kanîyeke dîrokî heye, gûndê Kurdeye. Xetê zordar û reş gelek proje pêk anîne. Semsûr’e, Beheştîye bajarê dildar, Günde Besnî (Toqar), Bîrîşme ((Toklu )’Topqapi (îznîkàn )Gûndê Besnî ligorî 2000 sal 233 şexis jîyan kirine. 1997’de 245 bûne. Ji Semsûr 70 km, ji Beheştîyê 25 km dûre. 2018’de 141 mane. Li deşta sê çav ava bûye. Erd avî û bejîye. Debarî çanda axê û heywanin. Şikeftê dîrokî û hoyúk hene. Çemê çîyayî liwire.

..Gûndê Bìrîşme (Toqlu ).2000 salde 638 mirov hebûne, 1997’de 624′ şexis hebûne. Ji welayetê 59 km, ji navçeyê 14 km dûre. 2019’de 493 mirovin. Gûndê Kûrde 1928’de nav dane gúhertin.
..Gûndê Îznîkàn, (Topqapi ),2000’de 450 hebûne, ji bajarê mezin 72 km,ji navçeyê 27 km dûre. Li cîyekî deşt ava bûye. Zivîstane sare, havîne germe. 2005 ‘de nav hatîye gûhertin. Li herêmê xetê zordar û reş gelek projesi pêk anîne. Semsûr, Beheştî, gûndê çaledirêj, navê xwe hên ji 1600 salve ku heye ji çalê sitandîye, Kurdî-Tirkî mijûl dibin, gûndê Kurde. Sê çal hene liwir, ji bajêr 71 km, ji navçeyê 17 km ‘e dûre. Çanda axê û xwedî kirine heywane pêk tê. 1914 de nav hatîye gûhertin (uzunquyu ). Ligorî 2019’de 808 mirov hebûne.
..Gûndê baxdillî (yazıbeydilli). 2010’de 486 mirov hebûne. 2007’de 520. Ji welayetê 75 km,ji navçeyê 27 km dûre. 1928’de nav hatîye gûhertin. Gûndê Kurde debare xwe liser çanda axê û heywane pêk tê. Xetê zordar û reş tim liser herêmê proje dane meşandin.

Silêman Çakir