Roman: Min dît û nabêjim

Bajarê rengîn kanîye zanistîyê, bajarokê kûl giran, şare kâle. Bi Semsur ve girêdayîye. Di navbenda Ruha ú Semsurde ava bûye. Ji gundê qaricik, bûyûk boyalì, Balaban, ûrgûç ava bûye ú bûye beled. Di 1999’de. Ligor 2012’e 1468 mirov jîyan dikin.

..Ligor belgê 1928’de navê Kurdî pîşpînîye, ew gundê Semsure. Piştre nav dane guhertin xistine Aydınlar. Heta 1965’e bi gundê çaylî ve girêdayî bûye, wextekî mezra bûye, ligor 2007 ‘e 94 mirov jîyan dikin. Xetè dagirger ú xeta reş tim zerar dane. Bajarê mêvan perwer û xwedî Dîroke kevnar Semsur û gúndê pîroz, ewe çalxan. Bi Bajarê mezin ve girêdayîye, ligor belgê 1928’e de mazgîrtî, mezgîrtlî, anjî mezgîtlî ye. Ligor 2019 ‘e 644 mirov jîyan dikin.qinal , kìndîalî, qara göl durukaynaq şêxbor qırıklî, yarma kaynak cîranin .

..Ligor belgê1928 ‘de Ebûbekire û Bobîkân ‘e. Ji bajarê mezin29km dúre. Qoçalî, çataldar Gokçay, (karîkân)cîranin, ligor 2011 /347 mirov jîyan dikin. Her wext hêzê dagirger û xeta reş liser lîstik pêk anîne. .Bajarê kevnar û xwedî dîroke giring, navçeye dildar, gundê Terpal. Ji Bajarê mezin 43 km ‘e, ji navçeye kolik 10 km ‘e dûre. Aborî liser çanda ax û heywaneye, ligor 2000 sal 565 kes jîyan kirine.

..Gundê otan ew dahîlî navçeye kolik û bi Semsur ve girêdayîye. 50 km ji bajarê mezin, 17 km ji kolik dûre ligorî hejmare 2000 sal 266 kes liwir jîyan kirine. Her wext bûne maxdurê xetê dagirger û xeta reş. Navçeye xwedî Dîrok, warê Kurde, şerê zordarîyê deng daye, gundê wê Bîrîcîk. Ji bajêr 20km dûre, ji navçeyê 13km ‘ye. Ligor 2019’e 222 şexis jîyan dikin, gundê duyem Pîrot’e, ji bajêr 53 km, ji navçeye kolîk 20km dûre. 402 şexis liwir jîyan dikin, navê Pîrot ji kûder tê ne dîyare. Liser lîkolîn nebûye. Mîne Nemrud gelek zordare, zordarî kirine.

Navçeye kolîk, xwedî Dîroke kevnar, gundê Beloren, ji bajarê mezin 53 km, ji navçeyê 20km dûre, ligor 2007’e 918 mirov jîyan kirine.
..Gundê Mamacîyan rewşa nabçeye Kolîk, bi navçeyê ve girêdayîye. 1954 ‘de ji alîyê Hacî Osman ve hatîye ava kirin, xwendin û xwendevanê gund pir li asteke bilindeye. Nêzî Barajêye û cîyê lê ava búye deşte, aborî liser ax û heywaneye.

..Gundê xemşik, nav nase, ji bajêr 33 km, ji navçeye kolîk 21 km ‘e dûre. Bi sedsale dibin darê dagirger û xeta reşde jîyan derbas kirine. .Navçeye dil brîndar, bajarê kevnar, gundê deng bilind Semsur, kolik, qirbiz û kosa, navê qirbiz ji navê maldarî begekì tê. Ava bûne qirbiz ji zûdeye. Qeresî hejîr, tirî liwir pirin. Ji navçeyê 10 km nêze. 600 mirov lê jîyan dikin.

..Kosa ji bajêr 22 km’e dûre. 30 malbat û 70’ê mirov jîyan dikin, li mêrgekê ava búye. Bi 400’m’e nêzî gole barajêye. Qutlu, qartal Elmas, patlaq, qoldaş malbat hene. Xwedî kirine heywane û masî bêhengîyê aborîyêne. 1996 de gelek erd dibin avêde mane. Dîroke gundê Kosa diçê heta dewra osmanîye. Ji Semsur 55 km dûre. Dagirgerî û proje xeta reş liser wa berdewamin. Herî giring û xwedî dîrok, ew bajare jêre dibêjin Semsur, navçeye rengîne kolik, Gundê Selah (çaltılı ), ji bajarê mezin 32 km ‘e. Ji navçeye kolik 17 km’e dûre. Havîne germ, zivîstane sare.

..Gundê Dargir (çataltepe )ji bajêr 39’km’e, ji navçeyê 5 km ‘e dûre, ligor 2000 sale 381 mirov liwir jîyan dikin, aborî bi giranî ax û xwedî kirine heywane ye. Gelek hêzê dagirger û xeta reş liser proje dane meşandin. Bajarê Kolik û gundê Bazûk .Ji Bajarê Semsur 40 km ‘e û ji navçeye kolik 17 km dûre. Ligor 2007 ,904 mirov hebûne, li rohelat gundê Hacî yusif, roava Hacerî, li Bakur beşaltı, li Başur qamişli û duman hene.serdor zevîbejîye.
..Gundê çiralik ji bajarê semsur 23 km, ji kolik 7 km ‘e dûre. Ligor 2000 sal 1003 mirov hebûne, debarî liser ax û heywaneye, zanist û sîyasetmedarê wê hene. Xetê zordar û reş tim liser şer kirine.Navçeye kolik û gundê Markîk bi Semsur ve girêdayîne. Li rojhelat’tê gund girkê çûke heye. Ligor 2000 sal 331 mirov hene. Ji Semsur 45 km, Ji kolik 12 km ‘e dûre. Wext zevîbêjîye, aborî liser çanda ax û heywaneye.

..Gundê Dut, hejmar ligor 2000 sal 626 mirov hebûne. Ji bajarê mezin 24 km, ji navçeyê 12 km ‘e dûre. Serdor mîne kânîye Dîrokê ye. Her Wext hêzê zordar û xeta reş liser şer kirine. Bajarê xwedî rûmet û navçeye bi nav û deng Semsur û Kolik. Gundê rengîn qalyon’e. Ji bajêr 41 km, ji navçeye kolik 8 km ‘e dûre.ligorî 2017’e 288 kes jîyan kirine. Navê qalyon xistine Gûzelçay, ligor dibêjin navê gund qalavanun danîye. Havîne germe, zivîstane sare. Di nêzî qalyon Gundê Kakelan heye ji bajêr 38 km, ji navçeyê 5 km ‘e dûre, ligor 2000 sal 102 kes hebûne, jibon xweş û bâlkêşin xetê dagiger û xeta reş tim proje dane meşandin. .

Gundê Bozmîş, navçeye kolik, ji bajarê Semsur 48 km, ji navçeye kolik 15 km ‘e dûre. Ligor 2000 sal 359 mirov Jiyan kirine. Gundê Şêxmîrîk bi kolik ve girêdayîye. Ji bajêr 48 km, ji navçeyê 13 km dûre 1940’de ava bûye, ligor 2011, 17 mirov lê hebûne. Herdem zor û zordarì liser bûye. Kolik mîne dîrokêye. Gundê qaracaveren, ji bajarê mezin 42 km, ji navçeyê 9 km ‘e dûre, ligor 2000 sal 344 kes lê hebûne. Gundê Bûwe ji bajêr 51 km, ji navçeyê 18 km dûre, ligor 2000 sal 349 kes hebûne. Aborî liser ax û xwedî kirine heywaneye, havîne germ, zivîstane sare. Gundî weke xebatkarê wext di xebitin. Her dem zordar û xeta reş liser şer kirine.