Wezîrê Derve yê berê yê Amerîkayê û rêveberê berê yê CIAyê Mike Pompeo di rojnameya New York Postê de gotarek ser navê “Kurd hêjayî tiştekî çêtir in, û Amerîka çawa dikare ji bo serxwebûnê piştgirîya hevalbendekî bike?” nivîsî.
Di gotara ku roja Sêşemê 20ê Gulanê ji hêla Wezîrê Derve yê berê yê Amerîkayê ve hatiye weşandin de, referandûma 2017an a Herêma Kurdistanê, têkiliyên Hewlêr-Washingtonê û hin mijarên din hatine nîqaşkirin.
Pompeo, serdana Serokwezîr Mesrûr Barzanî ya Washingtonê nirxand û got, “Gelê Kurd îspat kiriye ku yek ji hevkarên herî dilsoz ên Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê li Rojhilata Navîn e, lê dîsa jî dewleta wan a taybet tune ye. Wekî ku tê dîtin, Serokwezîrê Herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî vê hefteyê serdana Washingtonê kir. Dostên me yên ji Herêma Kurdistanê yên ku serdana Washingtonê dikin, hêjayî ya herî baş in.”
Pompeo destnîşan kir ku divê Serokwezîr Barzanî bi germî li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê were pêşwazîkirin, ji ber ku em li rêyên pêşvebirina aştî û geşepêdana hevbeş digerin.
Pompeo dibêje: “Divê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê rêzê li rewatiya referandûma ku di sala 2017an de li Herêma Kurdistanê pêk hat bigire, ku tê de ji sedî 93ê gelê Kurd serxwebûn hilbijart.” Pompeo îdia kir ku naskirina rewatiya referandûma Herêma Kurdistanê bi piştgiriya xweseriya Kurdan tê wateya rêzgirtina li îradeya demokratîk a gelekî ku mafê diyarkirina pêşeroja xwe bi dest xistiye.
“Li şûna rêzgirtina vê pêvajoya demokratîk (referandûmê), Bexdayê (bi piştgiriya Îranê) leşker û tank şandin û ji bo cezakirina Kurdan ceza danî.” Pompeo got, “Wê demê, Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê aramiya sûnî ya Iraqê li ser daxwazên Kurdan hilbijart, ev xeletîyek e ku divê em niha rast bikin. Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê divê bi Kurdan re bixebite da ku rêyek aştiyane, danûstandinî û serbixwe bibînin.” nirxandinek kir.
Pompeo destnîşan kir ku Kurd nexwestiye bibin dewletek ku di bin ti dijberiya Amerîkayê de be, û diyar kir ku Amerîkayê demek dirêj e nirxa stratejîk a piştgiriya Kurdistanê paşguh kiriye.
Mike Pompeo, ku diyar kir ku divê Kurd ji ber hewldanên wan ên serxwebûnê rê li ber cezayên ku li ser wan têne sepandin bigirin, got, “Bexda bi berdewamî alîkariya darayî ya ji bo Herêma Kurdistanê rawestandiye û hinardekirina petrola Kurdistanê asteng kiriye, taktîkek ku Tehran teşwîq kiriye da ku Kurdan bixe bin destê xwe.”
Pompeo got ku, divê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê zextê li hikûmeta Iraqê bike da ku sînordarkirinên li ser hinardekirina petrolê rake û got, “Bi vê yekê, Kurd dikarin mezin bibin û beşdarî dabînkirina petrolê ya cîhanî bibin, ku ev yek dê ewlehiya enerjiya giştî zêde bike. Tevî cezayên Bexdayê, Hikûmeta Herêma Kurdistanê kariye aboriyeke berhemdar ava bike û veberhênanên navneteweyî bikişîne û di heman demê de rêveberiyeke bibandor nîşan daye.”
“Serxwebûna Kurdistanê di berjewendiya Amerîkayê de ye”
“Digel ku neteweyên din bi gotinan dostaniya xwe bi Dewletên Yekbûyî re nîşan dane, Kurdan bi kirin û fedakariyê xwe îspat kirine. Xwesteka Kurdan a ji bo serxwebûnê ne tenê mafek e, ew di heman demê de bi berjewendiyên Dewletên Yekbûyî re jî hevaheng e.” Pompeo got ku Pêşmerge bi berdewamî li dijî dijminên Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê, di nav de cîhadîst, DAIŞ û El Qaîdeyê şer dikin.
Mike Pompeo dibêje: “Berevajî hemû hevkarên me yên li herêmê, Kurdan qet bi ti dijminê terorîst ê Dewletên Yekbûyî re têkiliyek çênekiriye û qet beşdarî ti kiryarek nebûye ku bibe sedema rijandina xwîna Amerîkîyan.”
Rola Kurdan di rewşa niha ya Rojhilata Navîn de
Pompeo îdia kir ku divê DYA di vê dema krîtîk a destwerdana xwe ya li Rojhilata Navîn de Kurdan di stratejiya xwe ya herêmî de bihewîne, got, “Berî her tiştî, divê DYA li dijî hewldanên herêmî yên ji bo qelskirina rêveberiya xweser a Kurdan derkeve. Dema ku Pasdarên Şoreşa Îranê mûşekan li gelê Kurd diavêje, wekî ku par kir, divê Washington bersiv bide.” wî got.
Pompeo got ku divê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê Bexda û Hewlêrê teşwîq bikin ku çarçoveyek yasayî ji bo serweriya mezintir a Kurdan biafirînin ku hem dê li gorî daxwazên Kurdan be û hem jî fikarên Iraqê çareser bike.
Mike Pompeo got, “Divê ev armanca demdirêj bi rêya dîplomasiyê were bidestxistin da ku pêşî li pevçûnên nû were girtin.” “Ev armanc hêjayî şopandinê ye, nemaze ji bo pêşvebirina berjewendiyên DYAyê li herêmê.”
Çavkaniyên xwezayî yên Herêma Kurdistanê
Pompeo got ku Herêma Kurdistanê xwedî çavkaniyên xwezayî yên dewlemend e ku bi tundî şiyana wê ya ji bo xweseriya aborî nîşan dide, û got: “Dilsoziya wan vegerandinek bêhempa li ser veberhênanek nerm bi xwe re aniye, li gorî trîlyon dolarên ku ji bo nakokiyên din ên li Rojhilata Navîn hatine xerckirin.” nirxandinek kir.
Derbarê hinardekirina petrola Kurdistanê de, ku ji Adara 2023an ve hatiye rawestandin, Pompeo nivîsand:
“Tenê Herêma Kurdistanê xwediyê nêzîkî 45 milyar bermîl petrol e, ku nêzîkî sêyeka rezervên giştî yên Iraqê ye. Her wiha gelek zeviyên gaza xwezayî jî li cem wan hene. Herêma Kurdistanê her wiha herêmek e ku petrola mîneral a hêja lê bi giranî ji ber qedexeyên siyasî nayê bikaranîn.”
Pompeo got, “Bi dayîna azadiya aborî ji bo Kurdistanê, em ê zû bibin şirîkek xweser ku dê pozîsyona stratejîk a Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê bêyî ku çavkaniyên me winda bike xurt bike. Di heman demê de, civaka Kurdî ramanên dij-Semîtî û dij-Amerîkî red kiriye.”
