Konferansa Kurdên Kafkasyayê banga parastina nasname û zimanê Kurdî dike
Konferansa Kurdên Kafkasyayê daxwaza parastina ziman û nasnameya Kurdî li derveyî Kurdistanê dike û ji bo vê armancê çendîn destpêşxerî radigihîne.
Di rojên 15 û 16ê Tebaxê de li bajarê Tiblîsê yê Gurcistanê, bi beşdariya hejmarek zimanzan, nivîskar û lêkolînerên kurd ên herêma Kafkasyayê û dîasporaya kurdên welatên din, konferansek bi navê “Kurdên Kafkasyayê û nerîna netewî” hat lidarxistin.
Di daxuyaniya konferansê de hat gotin ku armanca çalakiyê ew e ku “koordînasyona gelê kurd ji bo parastin û pêşxistina nasnameya kurdî baş bibe” û li ser hin “mijarên girîng” ên girêdayî kurdan nîqaş bên kirin.
Di daxuyaniya konferansê de hat gotin, “Nasnameya neteweyî ya Kurd li derveyî Kurdistanê ji ber gelek sedeman di bin metirsiya windabûnê de ye. Em bang li hemû rêxistinên Kurd ên cîhanê dikin ku ji bo rizgarkirin û pêşxistina nasnameya Kurd li welatên xwe bernameyan li dar bixin.”
Pêşniyara din a konferansê ew e ku “komîteyek zanistî bê avakirin ji bo amadekirina bernameyeke yekgirtî ji bo fêrkirina kurdî ji bo kurdên li derve.
Kafkas navçeyeke erdnîgarî ya di navbera Deryaya Xezerê û Deryaya Reş de ye, ku Gurcistan, Ermenistan, Azerbaycan û beşek ji başûrê Rûsyayê digire nava xwe. Li gorî amarên fermî yên dawî, zêdetirî 170 hezar Kurd li van deveran dijîn, lê tê pêşbînîkirin ku hejmara rastî zêdetir be.
Di konferansê de hat xwestin ku komek ji kurdnas û pisporên kurd bê avakirin ku “pirtûkeke zimanê kurdî ya yekgirtî û di pêşerojê de jî alfabeyeke yekgirtî bê amadekirin.
Hin çavkaniyên dîrokî diyar dikin ku kurd ji nîveka sedsala 10an a zayînê ve li Kafkasyayê hebûne. Gelek ji wan di sedsalên 16 û 17an de di encama şerên navbera Osmanî û Sefewiyan de ji Kurdistanê koçî herêmê kirin.
Di serdema Sovyetê de kurd wek netewe dihatin naskirin û ji bo pêşxistina çand û zimanê kurdî xebat dihatin kirin. Wek mînak, kurdên Ermenîstanê xwedî dibistanên bi kurdî bûn û çend berhemên nivîskî bi kurdî hatin weşandin. Lê belê, siyaseta rêberê Sovyetê yê berê Joseph Stalin, ku komên etnîkî ji bo desthilatdariya xwe xeternak didît û guman dikir ku ew destêwerdana dijberên Sovyetê, nemaze yên li nêzî sînor, bûn sedema dersînorkirina hejmareke mezin ji van komên etnîkî. Asyaya Navîn di nav wan de Kazakistan jî heye, ku niha zêdetirî 50.000 Kurd lê dijîn.
Di konferansê de ji bo pêşîgirtina li belavbûna Kurdan di nav neteweyên din de, bang li “Kurdên li Başûrê Kafkasya, Ewropa û Asyaya Navîn dikin ku yekîtiya netewî ya Kurd li ser esasê zimanê ku bi hezaran salan bingeha nasnameya Kurdan e, pêş bixin.
“Bav û kalên me wek çavkaniya neteweya kurd û koka çanda kurdî ne tenê rabirdûya me ne, di heman demê de bingeha paşeroja me ne, eger di dema koçberî, zordestî û rewşên din de bi zorê winda bibin an bi darê zorê werin guhertin. Parastina ziman û çanda Kurdî hîmeke sereke ye ji bo parastina nasnameya netewî ya Kurd li derveyî Kurdistanê.”
