Roman:Min dît û nabêjim

Silêman Çakir

Bajarê hêja Meletî, navçeye Arapkîr, gûndê Pîralî. Dikevê Bakûrê Bajêr li cîyê rast ava bûye. Dar nînin, ax hindik, gel penaber dibê. Çem di navde derbas dibê. Ji Meletî 2 km , ji navçeyê 30 km’e dúre. Cîyê kevin şimelîkîye, berî 200 sal Pîralî ava kirîye. Debarî heywan û cotkarîye. 

..Gûndê şalyan  (saxiluşaxi ). 2000’de 203 kesin.Ji welayetê 155 km, ji qezê 38 km ‘e dûre. Hêzê dagirger û xeta reş her wext zordarî kirine. . Meletì, Arapkîr, gûndê sîpahîuşaxi, 2000’de 99 kes, 1990’de 343, 1980’de 349 şexis hebûne. Ji Meletì 80 km, ji qezê 50 km dûre. 1916. 

..Gûndê Suceyîn, ji bajarê mezin 106 km, ji navçeyê 28 km ‘e dûre. Di kêleke çîyayê Gol de ava bûye. Pire kevir kevne, gelek darê cuda hene, Axe avî û bê avî heye, debarî heywan û çandine. Hêzê dagirger û xeta reş her wext plân dane meşandin. 

Meletî, Arapkîr, gûndê Arxut  (sugeçti). Ji bajêr 30 km dûre. Çand û heywan jibon debarîyêne. Li cîyê çîyayîye, qebrê kevin û eser hene, Gel penaber dibê. 1916-1943, pêde nav gûhertine. 

..Gûndê Tarxan, 1916-1943, navê kevin Dejda ye,250 ku heye, şikeftê dîrokî hene. Tahîr axe ava kirîye. Çîyayê çaqmaq, bra liwirin. Av pire, 3-30 km’e dûre, 2980’de 394 kes, 1997’de 54 mirov hebûne. Hêzê zordar, xeta reş liser proje dane meşandin.

Meletì, Arapkîr, gûndê sîpahîuşaxi, 2000’de 99 kes, 1990’de 343, 1980’de 349 şexis hebûne. Ji Meletì 80 km, ji qezê 50 km dûre. 1916. 

..Gûndê Suceyîn, ji bajarê mezin 106 km, ji navçeyê 28 km ‘e dûre. Di kêleke çîyayê Gol de ava bûye. Pire kevir kevne, gelek darê cuda hene, Axe avî û bê avî heye, debarî heywan û çandine. Hêzê dagirger û xeta reş her wext plân dane meşandin. .

Meletî  (zelzele çêbû ). Arapkîr Gûndê Mutmur  (Taşdelen). Ji welayetê 80 km, ji nsvçeyê 50 km dûre. 1916 de nav gûhertine. Navê xwe ji kelha Mut’ê girtîye. Debarî çand û heywan’nin .Penaberbûn heye. .

..Gûndê Dejde ulya, (Taşdîbek ). Çîyayê Eyer, bra liwirin, av zêde heye. Gerok tên, 1916-1643, temen 250 -300 sale. Debarî çand û heywan’nin. Av zêde heye, 1980’de 250 kes, 1997’de 90 mirov hebûne. .Hêzê xurt û xeta reş tim zordarî pêk anîne. 

Meletîye kevnar, Arapgîre dil xemdar, gûndê şepîk  (yaylacık). Ji nsvçeyê 9 km dûre. Dikevê Bakurê Rohilat. Li cîyê bilinde. Parçîkân, Rîşvan eşîr liwirin. Debarî liser çand, xalîvantîyêye. Cîkî koçerîye. 1980’de 278 kes, 1997’de 175 mirov hebûne. 9 km’e dûre. 

Hêzê zordar, xeta reş her wext zordarî kirine. .

Meletî, Arapgîr /gûndê qizilca  (Yeşilyayla, 1987’de bûye gûnd. Li cîyekî belavî ava bûye. 

..Yuqariyaban, 2016’de 67 kes, 1980’de 124 mirov hebûne. Ji qezê 22 km’e dûre li cîyekî berjêr, berjor ava bûye. Debarî çand, heywan, tirî, masîne. Hêzê serdest û xeta reş her wext proje dane meşandin. .

Bajarê Meletî giringe, navçeye Axên brîndare  (Ağin ).B.M. dê 16-17 qernde digihijê Hûrrîye. 1514 ‘de ketîye destê Osmanîye, 1954’de bûye navçe Axên. 1997’de 3103 kes hebûne. 2018’de 2776 mirim bûne. Ji welayetê 77 km dúre. Di navbenda Elîuşaxi û girkê osmandeye. Av û çemê wê pirin. Baraja Keban rewşa wê dayîye gûhertin, jîyan pir xweş bûye. Şînayî gelek heye. Hêzê zordar û xeta reş tim liser lîstik dane meşandin. . Axên, gûndê Axdunut, (Altınayva ). 2000’de 106 kes, 1997’de 82 mitos hebúne. Ji navçeyê 18 km’e dûre. 1643.

..Gûndê Yaban 2000’de 42 kes. 2012’de 25 şexis hebûne. 1997’de 34. Ji navçeyê 60 km’e dúre. Zordar û xeta reş her wext zilm kirine. .

Warekî rengîn Meletî, dil melûl Axên û gûndê Badem, jibon beyîv pirin nav jiwa girtîye. 2000’de 45 kes hebûne. Ji navçeyê 13 km’e dûre. 

..Gûndê Bahadır, 2000’de 52 kes bûne. 1997’de 23 şexisin, ji qezê 8 km’e dûre. 300 sale ku hebûye. Her wext hêzê zordar û xeta reş liser zilm pêk anîne. ..

Meletîye gewre, Axên’e brîndar. Gûndê Balqayasi, 2000’de 56 kes, 1997’de 40 mirov hebûne. Ji welayetê 90 km ‘e, ji navçeyê 20 km’e dûre. 

..Gûndê Hozaqpur. (Beyelmas ). 2000’de 155 kes, 1997’de 89 mirov hebûne. Ji bajarê mezin 90 km’e, ji navçeyê, 3,5 km’e dûre. Hêzê zordest ú xeta reş tim liser proje dane meşandin…

Navçeye Axên, gûndê Gemûxî  (Demirçarıq). 1928.Heye 300 ku ava bûye. 2000’de 53 kes, 1997’de 23 mirov hebûne. Ji welayetê 85, ji navçeyê 17 k’e dûre. 

..Gûndê Dîngîdar, 2000’de 59, 1997’de 23 kes hebûne. Ji bajarê mezin 70, ji qezê 15 km’e dûre. Hêzê serdest û xeta reş tim zordestî kirine. .

Gûndê kevnar Paxnîk (qaşpınar ).2000’de 39 kes, 1997’de 38 şexis bûne. Ji welayetê 83 ‘ê km’e dûre. Ji navçeye Axên 2 km’e dûre. 1900’salde ava búye. 

..Gûndê Modan, nav ji eşîre Modan tê. 2000’de 118 kes, 1997’de 87 şexis hebûne. Ji bajêr 95 km, ji qezê 22 km ‘e dûre. 1790 de. .

Gûndê Grennî. 2000’de 104 kes, 1997’de 60 mirov hebûne. Ji welayetê 98 km, ji navçeyê 13 km dûre. Havîne germe, zivîstane sare. Debarî çand û heywanin. .

..Gûndê Pul, 2000’de 76 kes, 1997’de 49 şexis hebûne. Ji bajarê mezin 98 km, ji navçeyê 13 km’e dûre. .hêzê dagiger û xeta reş tim proje dane meşandin. 

Gûndê Kûzne  (samançay).2000’de 90 şexis, 1997’de 49 mirov hebûne. Ji bajarê mezin 94 km, Ji navçeyê 11 km’e dûre. Havîne germe, zivîstane sare. Debarî ser çand û heywaneye. Nav 1928 ‘de gûhertine. 

..Gûndê saraycik, 2000’de 388 kesin, 1997’de 313 bûne. Ji welayetê 60 km, ji qezê 25 km’e dûre. Ev heye 200 sal ku ava bûye. Debarî çand û heywanin. 

..Zordarî xeta reş her wext pêk anîye. 

Gûndê Paşîk (yedibax). 2000’de 181 mirov, 1997’de 117 kes hebûne. Ji welayetê 70 km, ji navçeye Axên 15 km dûre. Beri 300 sal ava búye. Debarî çand û xwedîkirine heywaneye. 

..Gûndê payamnû  (yenipayam). 2000’de 89 kes bûne, 1997’de 39 şexis hebûne. Ji welayetê 95 km ‘e, ji qezê 8 km’e dûre. Hêzê dagiger, xeta reş her wext plân dane meşandin. .

Navçeye Hekîmxan, Gûndê şikeftasipî  (Akmağara). 2000’de 197 kes, ji şeş  (6)taxe ava bûye. 1997’de 224 mirov hebúne. Ji welayetê 105 km, ji qezê 25 km’e dûre. 1926’de nav gûhertine. 

..Gûndê Xîrîn  (Aqsûtlû ).2020’de 71 kesin. Ji Meletî 63″”1 saet”” km, ji Hekîmxan 39 km, 44 daqîqe dûre. 1916’de nav gûhertine, dibin ava barajê de maye. Hêzê dagirger û xeta reş tim zordarî kirine. .

Navçeye dîrokî Hekîmxan. Navê xwe ji xane kevin girtîye. B.M.’de di qernê 2’yemde  xweş bi kàr anîne. Heta ketîye destê Selçuk Hîttît, Asur, Urartu, Med, di dest wa bûne. 1656-16661’de weke cîyê leşkerî pêk anîne. 1953 ‘de şirkete Bîlfer ava bûye. Hesin û qrom lê pire. Gol, xan, pir, keleh, dîrokîne. 2018’de 22. 867 kes hebûne, 1916 ‘de Hekîmhan, 1785 hekîmxan. Hêzê dagiger û xeta reş her wext liser plân dane meşandin. . Hekîmxan, gûndê baxçedamı, 2010’de 15 kes, 2005’de 80 mirov hebûne. Gúndî dikevin malbatîye Seyîd Elî. 

..Gûndê Mezîrme  (Ballıqaya). Çemê Mezîrme, Avşar liwirin. Daristan pire, navê xwe 1960’de girtîye. .

..Hêzê zordar, xeta reş her wext zilm kirine. 

Bajarê kevnar, navçeye dîrokî Meletî /Hekîmxan, Gûndê Aşitîn (Başaq ). Di qernê 16 ‘yemde ava bûye. 1560 ‘de, 5 malbat hene. 1875’de zivîstaneke giran bûye. Ji welayetê 98, ji navçeyê 18 km’e dûre. 3 aş hene, gore lepike çêdikin. 2012’de 398 kes, 2000’de 1554 mirov bûne. 

..Gûndê Mixaîl  (Başkavak).2019’de 80 kes, ji bajêr 71, ji navçeyê 20 km’e dûre. Navê xwe 1960’de weke Başqawaq sitandîye. Gelek malbat penaber bûne, hêzê zordar û xeta reş tim zordarî kirine. 

Gûndê Qinik, (Başqinik). 1928 de nav gûhertin. Bûye taxek ji ên Hekîmxan. Gûndê Çirzi  (Boğazgören ). Ji qezê 12 km’e dúre. Di dewra Hîttît de hebûye. 1960 nav gûhertine. Ligor 1970 de 70’ê malbat bûne. .

Hêzê dagirger û xeta reş her wext plân pêk anîne.

Navçe û Meletî, gûndê Çanaqpinar .Di qernê 13’yemde hebûye. 60 malbate, zivîstane 20 malbat dimînin. Ji welayetê 95,ji navçeyê 15 km dûre. Li Bakur û Rojavayê wê darê berûye hene. ..Gûndê Çînlîk, (Çimenlik ). Nav 1916’de gûhertine. Di derheqê Çînlîk tiştek ne dîyare. .

 ……………………