Fordo: Tesîsa navokî ya veşartî ya Îranê di bin erdê de..!

Tesîsa dewlemendkirina uranyumê, ku di nav çiyayekî li başûrê Tehranê de veşartî ye, ji bo armancên navokî yên Îranê girîng e. Ew di heman demê de di navenda hewldanên Îsraîlê de ye ji bo jiholêrakirina binesaziya navokî ya Îranê.

Di 22ê Hezîranê de, Serokê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê Donald Trump ragihand ku balafirên Amerîkî li sê tesîsên navokî yên li Îranê, tevî Fordo, xistine.

Trump paşê peyamek li ser hesabê xwe parve kir û got, “Fordo çûye.”

Asta zirara li tesîsê hîn nayê zanîn.

Tesîsa Dewlemendkirina Fordo çi ye?
Tesîs li herêmeke çiyayî ye ku nêzîkî 60 mîl li başûrê paytext Tehranê, li nêzîkî bajarê Qumê ye.

Kompleksa li Fordo di destpêkê de rêze tunelek bû ku ji hêla Artêşa Pasdarên Şoreşa elît a Îranê ve dihatin bikar anîn. Lêbelê piştî ku, ajansên îstîxbaratên Rojavayî tesîs kifş kirin, Îranê di sala 2009an de hebûna tesîsê qebûl kir

Tê texmîn kirin ku tesîsa bin erdê ji du tunelên sereke pêk tê ku santrifûjên ku ji bo dewlemendkirina uranyûmê têne bikar anîn tê de hene û herweha rêze tunelên piçûktir jî cih digrin.

Ma Fordo neşikestî ye?

Tesîsa Fordo ji ber kûrahiya xwe ya di bin erdê de ji bo artêşa Îsraîlê armancek pir dijwar e.

Ji bo ku zirarê bide tesîsê, cebilxaneyek taybetî ya “kuştina bunkeran” ku dikare pir di bin erdê de derbas bibe, hewce ye.

Tê texmînkirin ku Îsraîlê jî çekên weha hene, lê ew tenê heta kûrahiya 10 metreyan bi bandor in.

Lêbelê, di envantera Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê de bombeyek heye ku têra xwe bihêz e ku li Fordo bixe: “Penetratora Topên Mezin” (MOP) ya 13,000 kg GBU-57.

Li gorî fîrmaya îstîxbarata parastinê Janes, MOP dikare ji ber laşê xwe yê giran û girseya xwe ya mezin, berî ku biteqe nêzîkî 18 metre beton an 61 metre axê derbas bike .

Analîst dibêjin ku êrîşeke bi MOPê jî garantî nake ku tesîs bi tevahî were hilweşandin, ji ber ku tunelên li Fordo 80-90 metre di bin erdê de ne.

Natanz, tesîseke din a bin erdê de ku ji Fordo pir aktiftire, tê texmînkirin ku bi qasî 20 metre kûr e.

Îsraîlê berê tesîs hedef girtiye, û pispor bawer dikin ku Natanz niha “an bi giranî zirar dîtiye an jî hema hema bi tevahî hatiye hilweşandin”.

Cîgirê Amîralê Artêşa Îrlandî yê teqawîtbûyî Mark Mellett ji BBC Verify re got ku gelo bombeyên “şikandina bunkeran” dikarin tesîseke mîna Fordo hilweşînin, dê bi wê ve girêdayî be ku tunel çiqas baş hatine xurtkirin.

“Îranî taybetmendiyên vê cebilxane dizanin. Ew dizanin ku ew hewce ne ku li hember çi celebî cebilxaneyan berxwe bidin… Pirs ev e, gelo [tesîsên Fordo] ji gihîştina vî celebî cebilxaneyê dûr in?”

Gelo DYA dikare li Fordo bixe?

Têbînî hebûn ku dibe ku Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê bombebaranên veşartî yên B-2 yên ku dikarin bombeyên MOP hilgirin, li baregeha Diego Garcia, ku 3,700 km dûrî Îranê ye, bi cih kiribin, wekî nîşanek ku ew plan dike ku li Fordo bixe.

B-2 tenê balafira bombebaranê ye ku dikare van bombeyên 6.2 metre dirêj hilgire.

Şeş balafirên B-2 di destpêka Nîsanê de li Diego Garcia hatin dîtin. Lêbelê, ji wêneyên satelîtê yên paşê ne diyar bû ka ev balafir hîn jî li wir in an na.

Greg Bagwell, cîgirê serokê operasyonên berê yê Hêza Hewayî ya Qraliyeta Brîtanî (RAF), dibêje ku firîna balafirên B-2 ji Diego Garcia ji bo Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê dê ji şandina wan ji axa Dewletên Yekbûyî pir bikêrtir be.

Lêbelê, wî zêde kir: “Em li vir behsa operasyonek demdirêj nakin. Bi tenê yek an du ji van cebilxaneyên taybetî, şikestina xwestî dikare di tunelên hedefgirtî de were çêkirin.”

Karbidestekî Amerîkî got ku balafirên B-2 di bombebarankirina tesîsan de hatine bikar anîn.

Di nava rojê de, medyaya Amerîkî ragihand ku ev balafir ji bo baregeheke Amerîkî li girava Guamê ya li Okyanûsa Pasîfîk hatine şandin.

Teknolojiyên ku di êrîşa Amerîkî de hatine bikar anîn bi fermî nehatine ragihandin.

Her wiha, di rojên dawî de 30 balafirên leşkerî ji Amerîkayê bo Ewropayê hatine veguhastin.

Piraniya van balafirên tanker ên KC-135 in ku bi dagirtina sotemeniyê ya hewayî piştgiriyê didin balafirên şer û bombebaranê.