Ême û Turkiya… Aştî bo geşe û bûnyadnan
Taybetmendiyekanî Herêm
Ême Herêmî Kurdistanî Iraq în, be hoy raperîne meznekey beharî 1991 weku beşêkî azadkiraw le Başûrî Kurdistan tiwanîwmane wêray ew hemû astenge nawxoyî û Herêmî û nêwdewletiyey le ber demman buwe, kiyanêk pêkewe binêyîn. Ew kiyane be guwêrey destûrî hemîşeyî Iraq 2005 nawî Herêmî Kurdistanî Iraqe û sînûrekey tenya ew sê şareye ke pêş 19î adarî 2003 le jêr îdarey Kurdî da bûn, wata beşêkî firawanî cografyayî başûrî Kurdistan be guwêrey rastiye mêjuwî û cografiyekan hêşta le bin îdarey Herêmî Kurdistan nîn. Ême le çwarçêwey dewletî Iraqîn, ew dewletey hêşta asoy geşekirdinî weku kiyanêkî demokrasî seqamgîr, kiyanêk ke mameley hawlatîbûn le gel pêkhatekanî biçête serewey mameley mezebî û neteweyî û ayînî rûn niye. Dewletêk hewt sale rejîmî dîktatorî lê nemawe, belam umêdêkî rûn bo pêkhatekanî nabînrê. Wate le Iraqêkîn ke le nawxoy da pêkhatekanî be yek nakok.. Pert.. bê nasnamey yekgirtûn. Dewletanî Herêmî û cîhanîş çirnukî tîjiyan têgîrkirduwe û her yeke û be layek da raydekêşin. Eme wez’î ew dewleteye ke ême beşêkîn tiyayî û tenya xoman be xoman delên kiyanêkî federalî. Herêmî Kurdistan le nawxoşî le seretay geşekirdinî binemakanî demokrasî daye, wêray ew ezmûne kemey heyetî, uwêray geşey abûrî û seqamgîrî emnî, belam le ruwî siyasiyewe herêmêkî bêkêşe niye. Opozîsyon û deselat le birî tewawkirdinî yektirî, hêlî rast û çep beser yektirî dadênin. Komarî Îslamî Îran û Turkiya rojane be bone û bê bone, nawçe sînûriyekaniman bordûman deken û hawlatiyaniman rûberuwî merg û awareyî dekenewe. Eger her çawdêrêkî siyasî em taybetmendiyane le ber çaw bigirê, boy derdekewê ke bo Herêmî Kurdistan çend giringe peywendî le gel dirawsêkanî asayî bêt û biwarî geşekirdinî hebê.
Turkiya
Turkiya wilatêkî gewrey em nawçeye, le ruwî jimarey danîştwan, abûrî, umqî siyasî û mêjuwî, pêgey cografî. Emane hemuwiyan taybetmendiyekiyan bew wilate dawe ke bibête jimareyekî qurs le hawkêşe siyasiyekanî em nawçeye. Jimareyek ke Henry Kissngerî Wezîrî Derewey Emerîka le serdemî şerî sard bilê (Asayîşî Neteweyî Turkiya, beşêke le asayîşî neteweyî Emerîka). Raste serdemî şerî sard nemawe, belam hêşta Turkiya bo Emerîka û rojawa pêgey xoy le dest nedawe. Hêşta kiyanêkî elternatîv bo Turkiya lem nawçeye dirust nebuwe. Bo Herêmî Kurdistan Turkiya dost bêt destkewtêkî gewreye, giring eweye dost bêt, be taybet bo em qonaxe ke ême xerîkî bunyadnanewey wilatekemanîn, xerîkî dirustkirdinî jêrxanêkî aborî pitewîn, xerîkîn binaxey kiyanêkî siyasî dirust dekeyn.
Peywendiyekanman berew kuwê?
Turkiya taku boy kira xoy biward lewey mameley fermî le gel Herêmî Kurdistan bikat, dûwacar hateser ew bawerey mamelekirdin le gel Herêmî Kurdistan ciya bikatewe le mamelekirdin le gel PKK, geyîşte ew bawerey em dû babete wêray ewey peywendiyan be yekewe heye, belam le yektirîş ciyawazin. Pirsiyar dekira ke boçî le dîdarekanî Serok Barzanî le gel berpirsanî Turkiya alay Herêmî Kurdistan danenrawe? pirsiyareke le ruwî dîblomasiyewe diruste, belam debê ewe le bîr nekeyn ke ta êstaş Turkiya be fermî uşeyek nanasê nawî (Kurdistan) bêt. Ca ew Kurdistane le her kuweyek bêt. Boye zor çawerwan kiraw bû ke alay Kurdistan le pal alay Turkiya nebînrê. Pirsiyar dekira ke boçî nawî Herêmî Kurdistan yan Serokî Herêmî Kurdistan nehênra? min pêm wabû eweş çawerwan kirawbû, çunke weku amajem da Turkiya hêşta em uşeye nanasê. Be kar nehênanî destewajey Kurdistan hêndey peywendî be doxî nawxoyî Turkiyawe heye, hênde peywendî be pêgey Herêmî Kurdistanî Iraq yan serokekey niye, çunke Turkiya eger Herêmî Kurdistanî qebul nebê, bangî serokekey nakat û le gelî dananîşê, belam ewan le bekarhênanî uşey Kurdistan detirsin, berpirsêkî Kurdî AKP le Enqere pêyî gutim: “Eger bilêyîn Kurdistanî Iraq, manay eweye ke Kurdistanî dîkeş heye!” boye bo em qonaxe hîç kêşeyek niye ke Turkiya le katî dîdarî le gel berpirsanî Herêmî Kurdistan weku ewey xoman demanewê nawman bênê, nawman nehênê, çunke weku amajempêda eme dîwarêkî tirsî gewreye û peywendî be nawxoyî wilatekeyanewe heye. Le layekî dîke Turkiya bilê yan na Herêmî Kurdistan be fermî le destûrî hemîşeyî Iraq nawî nûsrawe û bote kiyanêkî fermî. Be dîdî min hêndey bo em qonaxe dostayetî û aştî le nêwaniman bo Herêmî Kurdistan giringe, nawênan giring niye, çunke ême le doxî aştî û seqamgîrîda detwanîn geşe bikeyn û jêrxanî wilatekeman pitew bikeyn, le doxî aştî da detwanîn dam û dezgakanî wilatekeman le ruwî demokrasîda hawşanî binema cîhaniyekan bikeyn. Boye aştî le gel Turkiya, her weha le gel Îran, biwarêkî gewreye bo geşekirdin le nawxoy xoman.
Lem dîdewe min serdanekey Serok Barzanî û wefde payeberze hikumiyeke be zor serkewtû dezanim, pêmuwaye urde urde Turkiya lewedegat ke Herêmî Kurdistan fakterî şer niye le nawçeke, emeş bo ême zor giringe le hemû ruwiyekewe. Be taybet eger Partî Dad û Geşepêdan le helbijardine parlemaniyekey 2011 carêkî dîke zorîney kursiyekanî Parleman berêtewe û serkewtû bêt. Ayîndeyekî zorbaş le peywendiyekan dête gorê, çunke ew kat dergay dîke le ber dem çareserî pirsî Kurd le bakurîş dekirêtewe. Hênry Barky lêkolerî nasrawî Emerîkî ke şarezaye le karubarî em nawçeye, rastî gut ke Herêmî Kurdistan û kêşey Kurd le Turkiya peywendî û karîgeriyan le ser yektirî heye, çende pirsî Kurd le Turkiya berew çareserî biçê, hênde asantir debê ke Turkiya Herêmî Kurdistan binasê û mameley le gel bikat, çunke weku basim kird tehefuzî Turkiya le ser nawênanî Kurdistan le ber nawxoy xoyetî nek le ber Herêmî Kurdistan.
Hêmin Mîranî
