Wezîrê Karên Derve yê Tirkiye Hakan Fîdan hûrgiliyên Lûtkeya NATOyê û bûyerên şeva yekem a êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê di weşana zindî de ji raya giştî re ragihand. Li vir çend daxuyaniyên balkêş ên Wezîrê Karên Derve Hakan Fîdan hene.
Piştî Lûtkeya NATOyê, Wezîrê Karên Derve Hakan Fîdan pirsên li ser A Haberê bersivandin û daxuyaniyên rexnegir dan. Fîdan hevdîtina Serokkomar Recep Tayyip Erdogan bi Serokê Amerîkayê Donald Trump re, nakokiyên di navbera Îran û Îsraîlê de, û rastiya ku Lûtkeya NATOyê ya 2026an dê li Tirkiyeyê were lidarxistin nirxand.
Xalên sereke yên daxuyaniyên Fîdan ev in:
Fîdan, diyar kir ku hevdîtina di navbera Serok Erdogan û Serokê Amerîkayê Trump de hatibû plankirin û got, “Her du serok di danûstandinên berdewam de bûn. Wekî berdewamiya vê yekê, her du serokan diyar kirin ku ew hewce ne ku di zûtirîn dem de têkiliyek yek-bi-yek hebe. Pirsgirêka Xezeyê, rageşiya Îran-Îsraîlê, pirsgirêkên cîhanî û herêmî di civîna Lûtkeya NATOyê de hatin nîqaşkirin. Civînek pir avaker bû.”
Fîdan, ku li ser biryara zêdekirina lêçûnên endamên NATOyê bo ji sedî 5 şîrove kir, diyar kir ku DYA dê hevsengiya girêdayîbûnê di berjewendiya xwe de biguherîne. Fîdan got, “Lihevkirinek hat kirin ku di 10 salên pêş de lêçûnên endamên NATOyê bo ji sedî 5 zêde bibin. Ev yek dê hevsengiyên têkildarî ewlehiya navneteweyî jî hinekî biguherîne. Ew ê hevsengiya girêdayîbûnê di navbera DYA û Ewropayê de di berjewendiya DYAyê de biguherîne. Trump jî vê yekê dixwaze. Piraniya welatên Ewropî agirbestek di berjewendiya Îsraîlê de nexwestin, ew jî dibînin ku rewş gihîştiye astek bêhnteng.”
Wezîr Fîdan, ku diyar kir ku Îran li ser parastina rewa tevgeriya, destnîşan kir ku Îran û DYA ji bo aştiyeke mayînde divê lihevkirinekê bikin. Fîdan got, “Êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê, Îran ber bi mijara parastina rewa ve bir. Netanyahu ji bo pêşeroja xwe dudilî nake ku herêmê bişewitîne. Îsraîl ne xwediyê wê hêzê ye ku çekên nukleerî yên Îranê ji navbibe. Ev şer niha di 12 rojan de bi dawî bûye, lê peymanek hatiye çêkirin ku tê texmînkirin ku kapasîteya nukleerî hatiye tunekirin. Niha demek bêdengiyê heye, û divê di navbera Îran û DYA de peymanek were çêkirin da ku ev yek mayîndetir bibe.”
Fîdan, behsa tiştê ku şeva êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê di 13ê Hezîranê de qewimî kir, got, “Me bi Wezîrê Derve yê Îranê Arakçî re li ser îhtîmala êrîşekê di roja ku bombebaranên Amerîkî di hewayê de bûn gotubêj kir
Fîdan bûyerên ku di roja êrîşê de qewimîn wiha vegot:
“Şeva ku Îsraîlê êrîşî Îranê kir, me ji Wezîrê Derve yê Amerîkayê Rubio telefon wergirt. Hin mijar hatin nîqaşkirin. Amerîkiyan diyar kirin ku di vê êrîşê de rola wan tune ye, divê Îran êrîş neke û fikarên xwe yên li ser ewlehiyê anîn ziman.
Me roja ku bombebaranên Amerîkayê di hewayê de bûn, bi Wezîrê Derve yê Îranê Arakçi re li ser îhtîmala êrîşekê nîqaş kir. Piştre êrîş pêk hat. Sê tesîsên nukleerî yên li Îranê hatin hedefgirtin.
Dema ku êrîşî hev dikirin, DYA û Îranê hevdu agahdar kirin. Di dîroka şer de rewşek kêm e ku Îran û DYA hevdu ji êrîşan agahdar bikin. Bingeha şer ne agahdarkirin e. Li vir, peyam wekî ‘Ez ji ber hin hewcedariyan êrîşî vê derê dikim, ez naxwazim şer bikim’ tê dayîn.”
Di bersiva pirsa “Gelo Tirkiye armanca êrîşên Îsraîlê ye?” de. Wezîr Fîdan got, “Bila gelê me dilrehet be, saziyên peywendîdar bi dil û can dixebitin; em bi aqil û dil welatê xwe diparêzin, em ji mirinê natirsin.
