6 bajarên Kurdistanê wek “Stêrkên Rojhilat“ hatin destnîşankirin
Prof. Mihemed Şemseddîn Megalommatis di pirtûka xwe ya bi navê “Şeş Stêrkên Rojhilatê” de, Ruha, Çiyayê Nemrûdê (Semsûr), Amed, Mêrdîn, Wan û Nisêbîn wek “6 Stêrkên Rojhilatê“ bi nav kir.
Prof. Mihemed Şemseddîn Megalommatis di pirtûka xwe ya bi navê “Şeş Stêrên Rojhilatê” de, wek yek ji 6 bajaran cîh da Nisêbînê. Prof.
Li gor Megalommatis, ew 6 bajar wiha ne:
1-Urfa (Edessa Osrhoene)
2-Kommagene (Çiyayê Nemrûdê)
3-Amîda (Diyarbekir)
4-Nisîbîs (Nisêbîn)
5-Mêrgîs (Mêrdîn)
6-Tospît (Wan).
Pirtûk bi Yewnanî hatiye nivîsandin û di sala 1994an de li Atînayê hatiye çapkirin.
Di pirtûkê de bajarê Nisêbînê cihekî taybet digre.
Beşek ji pirtûkê:
“Nisivis – Nisêbîn, Şeş Stêrên Rojhilat (Beşa D)
Ev beş ne tenê li ser Nisiviya (niha Nisêbîn) li Bakurê Mezopotamya (Jora Tirkiye), lê her weha gelek mijarên girêdayî Rêyên Îpekê, ku Nisivî ji nêz ve bi Hatra, Dora Ewropa, Tadmûr (Palmîra) ve girêdayî bû, dike. û Urchoi (Edessa Osroinis / Urfa) di navbera deşta Îranê û Kapadokya, Kafkas û Sûriyê, Kendava Farisî û Deryaya Reş, Asya Navîn û Deryaya Navîn, Deryaya Navîn, Tatarstan an jî Çîn û Romayê de xwediyê cihekî girîng bû.
Di vê beşê de behsa “Çiyayê Athos” a Xirîstiyantiya Aramî, Tûr Abdîn û Xirîstiyantiya Rojhilat, ango Monofîzîtî (Nastûrîzm) û Nastorîzma Stenbolê jî tê kirin. Lêbelê, piraniya wê ji bo pêşkêşkirina Manichaeism veqetandî ye, ji ber ku Nisibi wek karwanserayiyê ji bo belavkirina ola Manedes (an Manichean) a bi sedsalan navendek girîng bû”.
Li gor Prof. Mihemed Şemseddîn Megalommatîs, girîngiya dîrokî ya Nisêbîn/Nisibisê ji gelek bajarên din ên mezin zêdetir e. Dibistana Îlahiyatê ya Nisibis bi qasî Antakyayê an jî Îskenderiyeyê di Xirîstiyaniya Destpêkê de girîng bû. Zanyarên Aramî (Suryanî) yên Dibistana Nisîbîsê li Împaratoriya Sasanî ya Îranê ji bo hewcedariyên zanîngeha xwe ya Gundişapurê daxwaz dikirin. Paşê, ji Nisibis, Aramî pir zû çûne paytexta nû ya Xîlafeta Ebbasî. Bi saya wan zanîngeha navdar Darü’l Hikma (Mala Hikmetê) li Bexdayê hat damezrandin. Lê Nisêbîn di heman demê de bajarekî karwanan bû ku li girêka bazirganiya navbera Çîn û Romayê bû. Nisêbîn beşek bi heybet a Dîroka Rêyên Îpekê ye.
Bi rêya Nisêbînê bahwermendiya Manî li Ewropayê belav bû. Loma jî di beşa “Nîsîbîs” de behsa Manîbûnê dike.
Çavkanî: ML- Abdullatif Altunkaynak
